Nu de boostervaccinatie inmiddels ook in de zorg wordt aangeboden krijg ik steeds meer vragen van mensen over deze prik. In deze blog heb ik al deze vragen plus mijn antwoorden verzameld.
Wat is de boosterprik?
Een boosterprik is eigenlijk niets anders dan een extra vaccinatie die immuniteit weer een “boost” moet geven door het opnieuw activeren van je immuunsysteem. Een oppepper dus. In het geval van Corona-vaccinaties een oppepper na minimaal 6 maanden.(1) Het is niet een totaal ander middel dan we tot nu toe kennen (soms wel een ander type vaccin dan je zelf hebt gehad, zie kopje hieronder) of een totaal andere vorm van prikken. Eigenlijk is het dus maar net hoe je het noemt, je zou het ook bijvoorbeeld '3e vaccinatie' kunnen noemen. Op dit moment is er gekozen om de term '3e vaccinatie' vooral te gebruiken voor mensen waarbij vaccinatie 1 en 2 niet voldoende werkt, en de term 'boostervaccinatie' te gebruiken voor de vaccinatie die je na een tijdje krijgt na een geslaagde eerste vaccinatieserie.
Is de boosterprik anders dan de 1e of 2e vaccinatie?
Dat kan, maar hoeft niet. De booster vaccinatie wordt gezet met een mRNA vaccin: dus Pfizer of Moderna. Als je een boosterprik van Pfizer krijgt, krijg je precies dezelfde dosis als mensen die een 1e of 2e prik met Pfizer krijgen. Als je een prik krijgt met Moderna, krijg je de helft van de dosis die mensen met een 1e of 2e prik Moderna krijgen.(1) Het komt vaker voor dat bij een boosterprik een kleinere dosis wordt gegeven, zoals nu ook bij het Moderna vaccin. Dat dit bij Moderna wel gedaan wordt en bij Pfizer niet, komt puur doordat deze halve dosering voor Moderna is onderzocht en voor Pfizer nog niet.
Waarom is de booster vaccinatie met een mRNA vaccin?
Omdat dit is onderzocht en goedgekeurd (1). Daarnaast zou het theoretisch beter werken dan een boosterprik met een adenovirus vaccin (Astra Z. en Janssen, lees meer over het verschil in vaccins in deze blog). Je lichaam maakt zelf namelijk ook een immuunrespons aan op het adenovirus zelf. Hierdoor wordt dit virus bij een 2e prik sneller afgebroken. Dit zou er theoretisch toe kunnen leiden dat je hierna niet nog eens een adenovirus-vaccin kunt krijgen omdat je lichaam dit vaccin dan vroegtijdig opruimt. Een booster zou dus te snel afgebroken kunnen worden omdat het lichaam het omhulsel, het adenovirus, herkent en al opruimt voordat het vaccin zijn werking heeft kunnen doen. Dit weten we echter nog niet zeker, maar dit is wel het grote voordeel van mRNA vaccins. Hierbij maakt je lichaam geen directe immuunrespons aan op het mRNA zelf, alleen op het eiwit wat vervolgens geproduceerd wordt.
Kan het kwaad wanneer je boosterprik een ander vaccin is dan je 1e of 2e vaccin?
Een boostervaccinatie van een ander merk dan de 1e of 2e prik staat nog niet officieel beschreven in de bijsluiters van de vaccins en de EMA registratie. Er zijn mij nog geen grote onderzoeken bekend waarin vaccins gecombineerd worden, maar het wordt al wel veelvuldig in de wereld gedaan. Deze real-world data toont tot nu toe wel effectiviteit en geen nadelige gevolgen van het combineren van vaccins. Dit is één van de redenen waarom het combineren van vaccins goedgekeurd is door de Gezondheidsraad. (1)
Welke bijwerkingen kun je verwachten van de boostervaccinatie?
Dezelfde als van de basisvaccinatie met Pfizer of Moderna. Theoretisch kunnen bij de Moderna booster minder bijwerkingen gevonden worden omdat het hierbij om de helft van de dosering gaat, maar dat is niet bewezen.
Is de boosterprik nu al nodig?
Hierover meer in deze blog. Op dit moment wordt de booster vooral aangeboden omdat er kleine aanwijzingen zijn dat immuniteit na vaccinatie af aan het nemen is en we echt afnemende immuniteit voor willen zijn.
Is het normaal dat een boosterprik voor vaccinaties nodig is?
Ja, het is namelijk niet gek dat immuniteit verkregen door vaccinatie in de loop van de tijd kan afnemen. We zien dit bij veel vaccinaties, zoals onder andere bij het vaccin tegen tetanus (waar je elke 10 jaar een booster van nodig hebt) of hepatitis B (hiervoor krijg je 3 prikken).
Betekent het nodig zijn van een boosterprik dat het vaccin niet genoeg werkt?
Nee, het vaccin beschermt op dit moment nog steeds heel erg goed tegen ernstig ziek worden van Covid-19. De noodzaak van een boosterprik zegt dus vooral iets over hoe lang een vaccin werkzaam is en niet over de werkzaamheid zelf.
Aan wie wordt momenteel de booster prik aangeboden?
Alle mensen van 60 jaar en ouder kunnen op dit moment een booster krijgen. Evenals alle bewoners van instellingen (verpleeghuizen, gehandicapteninstellingen, begeleid beschermd wonen, revalidatiecentra en geestelijke gezondheidszorg-instellingen) die ouder zijn dan 18 jaar. Ook zorgmedewerkers krijgen op dit moment een booster aangeboden.
Waarom zou ik een boosterprik nemen?
Vooral om je bescherming tegen SARS-CoV-2 optimaal te houden, evenals de vaccinatiegraad in het land. Zie ook deze blog.
Moet je ook een booster wanneer je na je vaccinatie Corona hebt gehad?
Dat weten we niet precies. Ik denk dat het verdedigbaar is om dan geen booster te nemen, want theoretisch zal je coronabesmetting je immuunsysteem ook een boost hebben gegeven. Voor de zekerheid (omdat er nog weinig over bekend is) krijg je hem uiteindelijk wel aangeboden. (1)
Is het niet handig om eerst antistoffen te meten?
Theoretisch zou dit deels handig zijn. Als je nog veel antistoffen hebt, zou je theoretisch nog geen booster hoeven te krijgen. Het lastige is echter dat we niet exact weten hoeveel antistoffen genoeg zijn en waar die grens ligt. Ook zou je dan om de zoveel tijd antistoffen moeten gaan meten bij een hele grote groep mensen, wat niet alleen in de praktijk onhaalbaar is (iedereen zou dan om de zoveel tijd bloed moeten afgeven wat geanalyseerd moet worden) maar ook erg duur. Daarnaast zegt het meten van antistoffen niet alles over immuniteit (er zijn nog veel meer stofjes en cellen bij betrokken) waardoor het meten van antistoffen ook niet alles zegt.
Hoe vaak moeten we hierna nog een boosterprik?
Dat weten we nog niet. Het kan theoretisch zo zijn dat je na 3x vaccinatie levenslange immuniteit bereikt. Dit zien we ook wel bij andere vaccins (hepatitis B heeft bijv. 3 prikken). Het kan ook zo zijn dat dit niet zo is en er om de zoveel tijd een booster nodig is. Op dit moment weten we dat nog niet, gewoonweg omdat we niet in de toekomst kunnen kijken.
Sommige mensen vrezen hierbij voor een 'prik-abonnement', waarbij ze bijvoorbeeld jaarlijks een vaccinatie nodig hebben. Ikzelf denk nu dat dit wel mee zal vallen: de enige reden waarom nu iedereen een vaccin aangeboden krijgt is omdat we in een pandemie zitten. Een pandemie met een nieuw virus waar niemand nog enige bescherming tegen had. Beide zal in de toekomst veranderen. Wanneer de pandemie voorbij is, de drukte op de zorg is afgenomen en de meeste mensen enige vorm van bescherming tegen het virus hebben, zullen waarschijnlijk alleen kwetsbare mensen en mensen in de zorg een booster nodig hebben. Zoiets als bij de griepvaccins (sterker nog, er word nu al onderzoek gedaan naar een gecombineerd griep en coronavaccin, zodat je dan maar 1 prik hoeft). Het 'abonnement' op de griepprik heb ik overigens al zo lang ik arts ben en is iets wat ikzelf als een privilege beschouw.
Moeten we niet eerst andere (armere) landen een vaccinatie aanbieden?
Zie daarvoor mijn Instagram post van een paar dagen geleden. Dat overheden van rijke landen de armere landen niet voldoende steunen wil mijns inziens niet zeggen dat we hier niet zelf ook wat aan kunnen doen. Via Unicef kun je geld doneren speciaal voor vaccinaties in armere landen. Dat kan via deze link.
Referenties
Disclaimer: Deze blog is geschreven vanuit mijn perspectief als arts. Ik geef in deze blog geen medisch advies, maar probeer de wetenschappelijke informatie te geven waarmee jij zelf kunt beslissen. Ik ben geen expert op het gebied van politiek, of economie, en schrijf daar dus ook niet over. Ik probeer in deze blog met de medische kennis die ik heb informatie te geven over de medische kant van het verhaal, gebaseerd op de informatie die voor mij beschikbaar is op het moment van schrijven, d.d. 28-11-2021. Ik word niet betaald of gesponsord voor het schrijven van deze blog, noch door mijn ziekenhuis, noch door de overheid of de farmaceutische industrie. Voor meer actuele informatie: ga naar de website van het RIVM.