Het is de laatste veelal in het nieuws besproken en wordt zelfs gebruikt als drogreden tegen vaccinatie: het feit dat door vaccinatie verkregen immuniteit uiteindelijk zal afnemen. Een 3e prik, ook wel een booster-prik genoemd, zou daardoor in de toekomst nodig zijn. Maar wanneer is zo’n 3e prik eigenlijk nodig? Werkt zo’n 3e prik wel? En hoe zit dat met immuniteit verkregen door infectie? Daar over meer in deze blog.
Afnemende immuniteit na vaccinatie
Het is niet gek dat immuniteit verkregen door vaccinatie in de loop van de tijd kan afnemen. We zien dit bij veel vaccinaties, zoals onder andere bij het vaccin tegen tetanus (waar je elke 10 jaar een booster van nodig hebt) of hepatitis B (hiervoor krijg je 3 prikken). Of dit ook geldt voor de huidige coronavaccins is nog niet bewezen, maar wel verwacht. Overigens geldt dit ook voor immuniteit wat verkregen is door infectie met het Coronavirus, ook dat neemt af met de tijd. Hierbij zien we zelfs vaker dat de immuniteit na infectie onvoldoende is opgebouwd om opnieuw ziek worden te voorkomen dan wanneer mensen na ziekte ook nog eens een vaccinatie krijgen.(1)
Covid vaccin boosters: werkt dat?
Een derde prik zou theoretisch afnemende immuniteit kunnen boosten. In Israël hebben ze (het RIVM van Israël) onderzoek gedaan naar het effect van een 3e prik op immuniteit. In een studiegroep van >200.000 mensen rapporteerden onderzoekers dat in de deelgroep die een 3e prik kreeg er 6x minder infecties optraden dan in de groep die 2 prikken had gehad. Op dit rapport af gaande lijkt een 3e prik dus beter te beschermen tegen geïnfecteerd raken met het virus. Het rapport zegt echter niets over een verschil in ernst van ziek worden of opname. En dat terwijl het daar juist om gaat. Belangrijk is ook om je te realiseren dat dit rapport (nog) niet gepubliceerd is in een medisch tijdschrift en de data dus nog niet zijn gecontroleerd (geen peer review). Tot die tijd weten we dus nog vrij weinig zeker over het effect van een boosterprik.
Zijn Corona vaccin boosters nodig?
Helemaal zeker of boosters zinvol zijn weten we dus nog niet. Maar zijn ze dan nodig? “Ja”, zeggen de Amerikanen, want de immuniteit na vaccinatie neemt af. (2) Wanneer je kritischer kijkt is het echter nog maar de vraag of immuniteit na vaccinatie op dit moment daadwerkelijk afneemt. Momenteel wordt immuniteit gemeten aan de hand van het aantal infecties (die toenemen), en niet aan de hand van ziekenhuisopname of sterfte bij gevaccineerden (die vooralsnog niet toenemen). Toename van het aantal infecties kan immers ook goed verklaard worden door bijvoorbeeld het afschalen van maatregelen in plaats van door afname van immuniteit. Bovendien pleit het níet toenemen van ziekenhuisopnames en sterfte ondanks de toename in het aantal infecties juist vóór een aanhoudend effect van vaccinatie. Desalniettemin willen de Amerikanen op basis van deze informatie al starten met het aanbieden van een 3e prik aan mensen die meer dan 8 maanden geleden hun laatste vaccinatie hebben gehad. Net als Duitsland, Rusland en Italië trouwens.
Wanneer krijgen Nederlanders een 3e coronavaccin?
Momenteel is wetenschappelijk gezien het enige valide argument om mensen een 3e prik aan te bieden dat je er op tijd bij wilt zijn, oftewel nog voor immuniteit af neemt (en ook gevaccineerde mensen weer risico lopen om ernstig ziek te worden door het SARS-CoV-2 virus). Op dit moment is er echter nog geen bewijs voor afnemende immuniteit en geen bewijs dat een 3e prik mensen nog verder beschermd tegen ernstig ziek worden. Reden voor zowel de Europese geneesmiddelen autoriteit (EMA) als ook het RIVM om de 3e prik nog even in de zak te houden.(3) De World Health Organisation (WHO) heeft nog een ander belangrijk argument om de booster shots niet voor de zekerheid al toe te dienen: een groot deel van de armere landen heeft immers nog niet eens een mogelijkheid voor het geven van een 1e vaccinatie gehad. Het vaccineren en daarmee beschermen van de hele wereld zou veel meer gezondheidswinst opleveren dan het toedienen van een nog niet noodzakelijke en wellicht niet eens effectieve 3e prik in rijkere landen. (4)
Covid booster alleen voor geselecteerde groep patiënten
De enige groep waarvoor dit momenteel anders ligt zijn patiënten die een orgaantransplantatie hebben ondergaan. Bij hen lijkt het vaccinatieschema met 2 prikken soms onvoldoende werkzaam. In onderzoek verband wordt daarom nu gekeken of een 3e prik voor hen effectief kan zijn. Meer over deze selecte groep lees je in deze blog. Vanaf oktober krijgt hiernaast een selecte groep patiënten een uitnodiging voor een derde vaccinatie via hun medisch specialist in het ziekenhuis.
Referenties
(4) https://www.who.int/news/item/04-10-2021-interim-statement-on-booster-doses-for-covid-19-vaccination
Disclaimer: Deze blog is geschreven vanuit mijn perspectief als arts. Ik geef in deze blog geen medisch advies, maar probeer de wetenschappelijke informatie te geven waarmee jij zelf kunt nadenken en beslissen. Ik ben geen expert op het gebied van politiek, of economie, en schrijf daar dus ook niet over. Ik probeer in deze blog met de medische kennis die ik heb informatie te geven over de medische kant van het verhaal, gebaseerd op de informatie die voor mij beschikbaar is op het moment van schrijven, d.d. 27-10-2021. Ik word niet betaald of gesponsord voor het schrijven van deze blog, noch door mijn ziekenhuis, noch door de overheid of de farmaceutische industrie. Voor meer actuele informatie: ga naar de website van het RIVM.