"Uit een inventarisatie van de politie op verzoek van de NOS blijkt dat bij 63 dodelijke ongevallen lachgasgebruik werd geconstateerd, net als bij 362 ongevallen met (ernstig) letsel." Zo bericht de NOS vandaag zowel online als op televisie. Wie nog denkt dat de lege ballonnen die je op straat tegenkomt restanten zijn van gezellige feestdecoratie, heeft het mis. Ballonnen worden namelijk vaak gebruikt voor het inhaleren van lachgas. En inderdaad, ook ik heb al een aantal ernstige auto-ongevallen gezien waarbij lachgas in het spel is geweest. Maar wat is lachgas precies? Waarom is het gevaarlijk achter het stuur, of misschien wel überhaupt? Dat lees je in deze blog.
Wat is lachgas?
Lachgas (Distikstof(mono)oxide, N2O) deed zijn intrede binnen de geneeskunde al jaren geleden en werd met name gebruikt als narcosemiddel en pijnstiller. Het heeft een versuffend effect op de hersenen, zorgt dat je minder pijn voelt en verhoogt de bloeddruk en hartslag. Het wordt nog steeds in concentraties van 25-70% gebruikt als (bijmengsel van) narcosegas, bijvoorbeeld op de operatiekamers of op de spoedeisende hulp. Hierbij wordt het áltijd gecombineerd met zuurstof.
Lachgas als partydrug
Sinds enkele jaren is lachgas in opkomst als partydrug. Via capsules voor slagroomspuiten, de slagroomspuiten zelf, of via met lachgas gevulde ballonnen, wordt het gas geïnhaleerd. Hierbij is een relatief kortdurend sederend (versuffend, kalmerend) en euforisch gevoel het doel. Ook in de kroeg kun je een ´ballonnetje´ bestellen. Je hoeft namelijk geen vergunning te hebben om lachgas te verkopen. Er zijn zelf hele bedrijven die lachgas voor recreatief gebruik bij je aan huis komen afleveren. Dat is ook logisch, want het is helemaal niet gevaarlijk. Of toch wel?
Bevriezing lippen, mond en longen
Waar de vrije verkrijgbaarheid van lachgas lijkt te suggereren dat gebruik ongevaarlijk is, is niets minder waar. Zo is er allereerst de kans op bevriezingswonden van lippen, mond of longen.(3) Dit gebeurt met name wanneer lachgas verkeerd (bijvoorbeeld direct uit de slagroomspuit) geïnhaleerd wordt. Meestal herstellen deze wonden vrij goed, maar pijn doet het wel. Nu mensen steeds meer, vaker, en makkelijker lachgas gebruiken, worden ook de langetermijneffecten van lachgas gebruik beter bekend. En die zijn niet mals.
Bloedarmoede en onvruchtbaarheid door lachgas
Blootstelling aan lachgas kan de productie van nieuwe bloedcellen in je beenmerg onderdrukken. Dit geldt met name voor mensen met een vitamine B12 tekort en andere voedingstekorten. Frequente blootstelling kan bij vrouwen leiden tot onvruchtbaarheid, miskramen, maar ook aangeboren afwijkingen bij het kind.
Zenuwschade door lachgas
Recent verschenen meerdere wetenschappelijk artikelen over het effect van lachgasgebruik op de zenuwen. Doordat lachgas effect heeft op de vitamine B12 voorraad, hebben gebruikers kans op (blijvende) zenuwschade. Dit geldt zowel voor schade van de zenuwuiteinden maar ook schade aan het ruggenmerg zelf. Hierbij ervaren patiënten blijvende tintelingen en pijn van armen en benen.(1) In ernstigere gevallen kan dit zelfs tot een vorm van dwarslaesie leiden.
Zuurstoftekort, hartinfarct en overlijden door lachgas
In de medische wereld wordt lachgas nooit puur gegeven maar altijd vermengd met zuurstof. Het lachgas in de ballonnetjes en uit de capsules is wel puur. Hierdoor treedt kortdurend zuurstoftekort op in de hersenen, wat onderdeel is van de roes die gebruikers ervaren. De langetermijngevolgen hiervan zijn onduidelijk.
Daarnaast is lachgas een erg vluchtig gas, vluchtiger dan zuurstof. Hierdoor kan het simpel gezegd zuurstof in de longen verdringen. Wanneer iemand te veel ballonnetjes of capsules direct achter elkaar gebruikt zonder voldoende pauzes tussendoor kan iemand hierdoor door zuurstoftekort overlijden. Dit is iets wat ik zelf als dokter helaas ook bij een jonge gebruiker heb zien gebeuren.
Daarnaast kan lachgasgebruik ook leiden tot trombose, wat onder andere een hartinfarct kan veroorzaken.(2)
Lachgas in het verkeer
Omdat lachgas gebruik leidt tot zuurstoftekort in de hersenen ervaren gebruikers een roes en vallen vaak kortdurend weg. Wanneer dit gebeurt in het verkeer, bijvoorbeeld tijdens het autorijden, kunnen uiteraard gevaarlijke situaties ontstaan. Dit kan leiden tot dodelijke ongevallen. Daarnaast kan ook de zenuwschade die door lachgasgebruik veroorzaakt kan worden leiden tot het minder goed aanvoelen van het gaspedaal of rempedaal tijdens het autorijden. Als is dit laatste natuurlijk niet de grootste oorzaak voor lachgas-gerelateerde ongevallen tijdens het verkeer.
Wie loopt risico en hoe vaak komt het voor?
Mensen met een bestaand vitamine B12 tekort (bijvoorbeeld veganisten, alcoholisten) en veel-gebruikers van lachgas lopen meer risico op complicaties van lachgasgebruik. Er is echter nog nooit op grote schaal getest hoeveel gebruikers nou daadwerkelijk een vorm van zenuwschade ervaren. Ook is het nooit afgezet tegen de dosis en frequentie waarmee ze gebruiken. Oftewel: of er een keiharde dosis-effect relatie is weten we nog niet. Ook zou schade wel eens nog vaker voor kunnen komen dan verwacht, omdat mensen met milde klachten mogelijk geen arts bezoeken. Tevens zal de arts, vanwege nog steeds relatieve onbekendheid, de klachten mogelijk niet direct aan lachgasgebruik relateren en rapporteren.
Lachgas als partdrug: moet het verboden worden?
Het is naïef om te blijven denken dat lachgas onschadelijk en regulatie onnodig is. Op dit moment werkt het kabinet aan een verbod op lachgas, wat waarschijnlijk in 2022 onder de softdrugs zal gaan vallen. Hierdoor kan bezit van en handel in lachgas beboet worden. Tegenstanders van een verbod noemen dat alcohol en roken veel meer gezondheidsschade geeft dan lachgas. En waarschijnlijk hebben zij gelijk. Dit is echter geen reden om niet ook voorzichtig om te gaan met lachgasconsumptie. Hiernaast is het denk ik belangrijk om meer inzichten te krijgen in de gevaren van de consumptie van lachgas beter om gebruikers beter te kunnen informeren.
Referenties:
Disclaimer: Deze blog is geschreven vanuit mijn perspectief als arts. Ik probeer in deze blog met de medische kennis die ik heb informatie te geven over de medische kant van het verhaal, gebaseerd op de informatie die voor mij beschikbaar is op het moment van schrijven, d.d. 30-11-2021. Ik word niet betaald of gesponsord voor het schrijven van deze blog, noch door mijn ziekenhuis, noch door de overheid of de farmaceutische industrie.
Comentarios