In een eerdere blog beschreven we al welke mogelijke voordelen en risico’s alcoholische dranken op de gezondheid hebben. In dat artikel concludeerden we dat een lage consumptie van bier (en wijn) mogelijk positieve gezondheidseffecten heeft, maar dat er een omslagpunt bij ongeveer 1,5 eenheid per dag ligt. Daarboven is er een verband tussen het drinken van alcohol en het risico op vroegtijdig overlijden.
Dit veronderstelde positieve effect voor de gezondheid bij een matige consumptie kan een gevolg zijn van de alcohol zelf, maar kan ook te danken zijn aan andere stofjes die in bier en wijn zitten. In dat geval zou alcoholvrij bier goed moeten zijn voor de gezondheid, mogelijk zelfs beter dan normaal bier. In dit artikel gaan we daar dieper op in en proberen we de vraag te beantwoorden of alcoholvrij bier gezonder is dan bier dat alcohol bevat.
Bier: wat zit daar allemaal in?
Bier wordt traditioneel gebrouwen met vier (natuurlijke) ingrediënten: Gerst, hop, gist en water. Het gaat voor dit artikel iets te ver om het brouwproces precies te beschrijven, maar voor wie daarin geïnteresseerd is, kan er meer over lezen via de website van Nederlandse Brouwers. Belangrijk is dat bij het brouwen van alcoholvrij bier dezelfde ingrediënten gebruikt worden als bij normaal bier. Het brouwproces wordt echter aangepast waardoor er geen alcohol gevormd wordt (door de gisting eerder af te breken) of de alcohol later uit het bier te verwijderen (door te destilleren of filteren). Uiteindelijk zit in het alcoholvrije bier geen of heel weinig alcohol (maximaal 0,1%), maar bevat het wel vrijwel alle andere bestandsdelen die ook in normaal bier zitten. Zo bevat (alcoholvrij) bier verschillende mineralen zoals calcium, ijzer, magnesium, natrium en kalium. En vanuit chemisch oogpunt is het een interessante mix van natuurlijke stoffen. Zo staat bier bekend om de aanwezigheid van zogenaamde polyfenolen.
Polyfenolen…?
Mogelijk heb je wel eens gehoord van tannine en flavonoïde; dat zijn voorbeelden van polyfenolen. Het is een grote familie van natuurlijk voorkomende organische verbindingen en zijn overvloedig aanwezig in planten. Een polyfenol molecuul bestaat uit meerdere fenolgroepen. Fenol is een verbinding bestaande uit een benzeenring waarvan één waterstofatoom is vervangen door een hydroxylgroep (OH). In het geval van bier zijn de polyfenolen afkomstig uit gerst (75-85%) en hop (15-25%). Andere belangrijke polyfenolbronnen zijn bijvoorbeeld bessen, thee, druiven (en dus ook in wijn), olijfolie, chocola en noten. Ze spelen een belangrijke rol in de stofwisseling van planten; ze zijn onder meer betrokken bij het reguleren van de groei en bescherming tegen ultraviolet licht, oxidatie en hitte. Ook leveren ze als pigmenten een grote bijdrage aan de felle kleuren van veel fruit en groenten. Uit onderzoek blijkt dat het eten van polyfenolen bij mensen een ontstekingsremmende werking heeft en mogelijk ook bescherming biedt tegen het ontstaan van kanker1.
Is alcoholvrij bier gezond?
Zoals eerder beschreven lijkt een matige inname van alcoholische dranken een positieve invloed te hebben op het hart- en de bloedvaten, maar brengt alcohol daarnaast ook risico’s met zich mee op andere vlakken (zoals een verhoogd risico op het krijgen van verschillende vormen van kanker en herseninfarcten)2, 3. Door het drinken van alcoholvrij bier, vermijd je deze veronderstelde risico’s die alcohol met zich meebrengt. Er zijn echter nooit goede onderzoeken uitgevoerd die alcholvrij bier met alcholhoudend bier vergeleken. Daardoor kunnen we over de gezondheidsvoordelen van alcoholvrij bier dus alleen speculeren aan de hand van de effecten die toe te schrijven zouden kunnen zijn aan niet-alcoholische ingrediënten in bier; zoals de polyfenolen. Over het algemeen wordt door experts aangenomen dat de gezondheidseffecten van bier met name te danken zijn aan dit soort niet-alcoholische ingrediënten en niet zozeer aan het alcohol in bier (en wijn)1. Polyfenolen staan bekend om hun vermogen om ontstekingen in het lichaam te verminderen en daardoor bijvoorbeeld bescherming te bieden tegen bacteriële infecties, maar ze lijken ook het risico op hart- en vaatziekten en kanker te verlagen1. Dergelijke effecten zijn echter nooit aangetoond in grote klinische studies: hier kunnen dus geen definitieve uitspraken over gedaan worden.
Naast het mogelijke gezondheidseffect van polyfenolen, heeft (alcoholvrij) bier ook een positieve invloed op ons maag-darmstelsel. Uit onderzoek blijkt dat gefermenteerde dranken (en ook voedsel) een gunstig effect hebben om de samenstelling van onze darmflora4, 5. Door het (gedeeltelijke) fermentatieproces van alcoholvrij bier, bevat dit verschillende soorten probiotica die ervoor zorgen dat onze darmflora beter in balans blijft. Dit verbetert onder andere de functie van onze darmwand waardoor voedingsproducten en water beter opgenomen kunnen worden. Daarnaast is er binnen de wetenschappelijke wereld ook steeds meer aandacht voor de invloed die onze darmflora heeft op andere aspecten van de gezondheid; er lijkt met name een verband te zijn tussen een verstoring van onze darmflora en een slechtere gemoedstoestand en lager energieniveau6. Dat is echter weer een hele aparte discussie en misschien een mooi onderwerp voor een toekomstig artikel op Medicus Online.
Kent alcoholvrij bier ook nadelen?
Een belangrijk nadeel van bier is dat het relatief veel kilocalorieën bevat. Een glas normaal bier van 250 ml bevat ongeveer 100 kcal. Dit komt deels door de koolhydraten in bier, maar wat veel mensen niet weten is dat alcohol zelf ook veel calorieën bevat (7 kcal per gram alcohol). Alcoholvrij bier bevat dus minder kilocalorieën dan gewoon bier omdat er (vrijwel) geen alcohol in zit. Toch bevat een glas alcoholvrij bier nog steeds zo’n 50 kilocalorieën en kan het drinken van teveel alcoholvrij bier dus leiden tot overgewicht.
Wat kan je het beste drinken?
De vraag of alcoholvrij bier “gezond” is, is heel erg afhankelijk van waar je het mee vergelijkt. In vergelijking met gewoon bier lijkt het gezonder omdat je met het drinken van alcoholvrij bier de schadelijke effecten van alcohol vermijdt en mogelijk toch baat hebt van de mineralen en polyfenolen. Die stoffen zijn inderdaad gezond, maar zitten ook al in producten die je eet bij een gevarieerd voedingspatroon zoals groente en fruit. Het is daarom maar de vraag of de extra mineralen en polyfenolen in alcoholvrij bier echt iets toevoegen aan een gezonde leefstijl.
Echter, als je op een avond voor de keuze gesteld wordt om te kiezen tussen alcoholvrij bier en frisdrank dan is de keuze met het oog op gezondheid niet moeilijk. Alcoholvrij bier bevat veel minder suiker (en kilocalorieën) dan frisdrank en daarom is alcoholvrij bier een gezondere keuze dan frisdrank.
Als je dus moet kiezen tussen gewoon bier, alcoholvrij bier en frisdrank dan lijkt alcoholvrij bier in ieder geval de gezondste keuze. Als je daarbij echter ook nog de keuze hebt uit andere dranken zoals water, thee of koffie dan wordt het weer een hele andere discussie. ;-)
Om het samen te vatten..
Behalve alcohol zitten er een heleboel niet-alcoholische ingrediënten in bier die mogelijke gezondheidseffecten hebben (zoals polyfenolen). Met het drinken van alcoholvrij bier krijg je deze stofjes binnen terwijl je de schadelijke effecten van alcohol vermijdt. Daarom lijkt het een gezondere keuze dan gewoon bier, maar definitief wetenschappelijk bewijs is hier (nog) niet voor te vinden.
Referenties
1. Osorio-Paz I, Brunauer R, Alavez S. Beer and its non-alcoholic compounds in health and disease. Crit Rev Food Sci Nutr. 2020;60:3492-3505
2. Bagnardi V, Rota M, Botteri E, Tramacere I, Islami F, Fedirko V, et al. Light alcohol drinking and cancer: A meta-analysis. Ann Oncol. 2013;24:301-308
3. Thun MJ, Peto R, Lopez AD, Monaco JH, Henley SJ, Heath CW, Jr., et al. Alcohol consumption and mortality among middle-aged and elderly u.S. Adults. N Engl J Med. 1997;337:1705-1714
4. Bell V, Ferrao J, Pimentel L, Pintado M, Fernandes T. One health, fermented foods, and gut microbiota. Foods. 2018;7
5. Cardona F, Andres-Lacueva C, Tulipani S, Tinahones FJ, Queipo-Ortuno MI. Benefits of polyphenols on gut microbiota and implications in human health. J Nutr Biochem. 2013;24:1415-1422
6. Dicks LMT, Dreyer L, Smith C, van Staden AD. A review: The fate of bacteriocins in the human gastro-intestinal tract: Do they cross the gut-blood barrier? Front Microbiol. 2018;9:2297
Disclaimer: Deze blog is geschreven als gastblog door Medicus Online. Make Science Work is niet verantwoordelijk voor de controle van de inhoud en gemaakte statements of aansprakelijk voor de inhoud van de blog.