Sinds ik weer zwanger ben draai ik geen nachtdiensten meer. Hoezee! Maar ook voor die tijd hadden mijn collega’s en ik al wat veranderingen aangebracht in ons nachtdiensten-systeem. Wij draaien namelijk inmiddels 1, maximaal 2 nachtdiensten achter elkaar. Een hele verbetering ten opzichte van mijn beginjaren als arts, waarin ik meestal blokken van 5 nachtdiensten draaide. En hoewel ik toen een stuk jonger was merkte ik dat dit een behoorlijke aanslag was op mijn bioritme. Al eerder schreef ik daarover deze blog. Maar er is meer: het doen van veel nachtdiensten achter elkaar blijkt ook invloed te hebben op je werkgeheugen en… je ethische afwegingen, toont een recente een studie uit India. (1)
Hoe functioneer je eigenlijk in de nachtdienst?
De onderzoekers wilden weten wat er gebeurt met de cognitieve (mentale), psychomotorische en morele prestaties van 27 spoedeisende hulp-artsen (in opleiding) na vijf achtereenvolgende nachtdiensten (zowel ervaren als beginnende artsen). Met andere woorden: hoe functioneert een dokter die al dagen nauwelijks daglicht heeft gezien?
Minder slaap, meer slaapdronken door nachtdiensten
Het onderzoek liet zien dat na vijf nachtdiensten de totale slaaptijd significant afnam: van gemiddeld 338,1 minuten (5 uur en 38 minuten) per dag naar slechts 307,4 minuten (5 uur en 7 minuten). De vermoeidheid nam tegelijkertijd significant toe: de scores van de deelnemers op de Epworth Sleepiness Scale (ESS)-score steeg van 9,6 naar 13,6. Dit betekent dat de artsen zich na vijf nachten structureel slaperiger voelden.(1) Niet heel chill, maar erg?
Effect van vermoeidheid door de nachtdiensten
Helaas had dit een effect op het cognitieve functioneren van de artsen. Zij scoorden significant slechter op werkgeheugen- en interferentietests (voor insiders: dit ging om de Stroop-test, een maat voor cognitieve flexibiliteit).(1) Oftewel: ze hadden meer moeite met multitasken en het onthouden van informatie. Niet handig als je iemands bloedwaarden, medicatiegeschiedenis en een levensreddend protocol tegelijkertijd moet onthouden.
Lichamelijke reactiesnelheid? Geen probleem!
Gek genoeg bleef de lichamelijke reactietijd van de artsen redelijk intact. Hun psychomotorische prestaties – zoals snelheid en coördinatie – veranderden nauwelijks. De tijd die ze nodig hadden om reanimatie uit te voeren op een oefenpop bijvoorbeeld bleef vrijwel gelijk, en ook de diepte en frequentie van borstcompressies verschilden niet significant. Dit suggereert dat handelingen die veel routine en spiergeheugen vereisen, minder snel achteruitgaan, zelfs na extreme vermoeidheid. Gelukkig maar!
Big issue: Nachtdiensten maakt je minder sterk in ethische afwegingen
Maar, misschien wel het meest opvallende en voor mij heftigste resultaat was de daling in moreel beoordelingsvermogen. De artsen scoorden na vijf nachtdiensten slechter op de Defining Issues Test (DIT), die ethische besluitvorming meet. De scores daalden van een mediaan van 19 naar 15 (p = 0,01). Dit betekent niet dat ze ineens super oneerlijk werden of geen empathie meer hadden, maar wel dat ze minder scherp waren in het maken van ethische afwegingen. Best een probleem, wanneer je beslissingen moet maken op het vlak van leven en dood.
Veel nachtdiensten achter elkaar hebben dus potentieel consequenties voor de zorg en de patiënt
Dit onderzoek bevestigt wat we eigenlijk al lang weten: nachtdiensten zijn slopend. Zowel voor de nachtdienstdraaier zelf, als ook mogelijk voor de zorg. En ondanks dat dit een klein onderzoek is, met een populatie en een werkdruk die misschien niet te vergelijken is met de Nederlandse situatie (misschien ook wel, we weten het niet), moet het feit dat dat geheugen en moreel besef verslechteren, toch een rode vlag zijn.
Wat kunnen we er aan doen?
Een goede reden voor ziekenhuizen (en andere bedrijven waar mensen nachtdiensten draaien) om te kijken naar manieren om vermoeidheid te verminderen. Kortere shifts, meer slaapmogelijkheden, extra gezonde voeding in de nacht? Slaap wanneer je kunt, eet gezond en wees je bewust van het feit dat je brein na een paar nachten gewoon niet meer meewerkt zoals normaal.
In ons ziekenhuis doen we dit nu, naast dat mijn collega’s en ik dus nog maar maximaal 2 nachtdiensten per keer draaien. Voor mij maakt dit echt een groot verschil!
Ik heb er een paar podcasts over gemaakt die je gratis kunt luisteren. Je vindt ze hier:
En
Referenties: