Zenuwpijn is wereldwijd een veelvoorkomend probleem. Er wordt geschat dat tussen de 7 en 10 procent van de wereldbevolking kampt met een vorm van zenuwpijn (1). Vaak zijn de klachten mild en worden patiënten met zenuwpijn door de huisarts behandeld, maar zenuwpijn kan zich heel verschillend manifesteren. Zo komt een pijnlijk neuroom vaak voor bij mensen die hoge hakken dragen (2). In deze blog meer over de oorzaken, impact en behandeling van het pijnlijk neuroom, een hardnekkige aandoening die leidt tot zenuwpijn.
Neuromen en het nadeel van de hoge hak
Een bekend neuroom is het Morton neuroom. Hoewel je hier vaak geen klachten van ervaart, wordt er geschat dat 1 op de 3 mensen wereldwijd een Morton neuroom heeft (3). Een Morton neuroom ontwikkelt zich in de voorvoet aan een beknelde zenuw. In de praktijk zien we deze aandoening het vaakst terug bij vrouwen die regelmatig op hoge hakken lopen; bij het dragen van hakken drukt je lichaamsgewicht op de voorvoet in plaats van op de hiel, wat bij schoenen zonder hoge hak het geval is. Als je klachten ervaart van een pijnlijk Morton neuroom, helpt het vaak om geen hoge hakken meer te dragen of bredere schoenen aan te trekken. Omdat de zenuw dan de ruimte krijgt om te herstellen, is een medische ingreep vaak niet nodig. Wel is het daarbij belangrijk de hoge hakken op tijd terug in de kast te zetten zodat er zo min mogelijk schade aan de zenuw ontstaat.
Het zenuwstelsel: miljarden cellen met een eigen taak
Je lichaam bestaat uit enorm veel cellen die allemaal een eigen taak hebben. Zo zijn zenuwcellen verantwoordelijk voor de overdracht van informatie tussen de hersenen en de rest van je lichaam; een belangrijk werkje, zonder je zenuwcellen zou je namelijk weinig kunnen! In het menselijk lichaam bevinden zich ongeveer 100 miljard van deze cellen (4). Zenuwcellen zijn gemakkelijk te herkennen. Ze zien er namelijk heel anders uit dan andere cellen in het lichaam. Ze bestaan uit een piepkleine kern en een uitloper die tot wel een meter lang kan worden (5). De uitlopers bereiken alle uithoeken van het lichaam en liggen gebundeld in zenuwen. Je kan een zenuw zien als een telefoonkabel: als je die opensnijdt, zie je allemaal kleinere draadjes in de omhulling van de kabel. Zo werkt dat ook bij zenuwen.
Wat is zenuwpijn of neuropatische pijn?
Neuropathische pijn, oftewel zenuwpijn, betekent niets anders dan pijn aan de zenuwen. Er zijn vele oorzaken van neuropatische pijn. Dit maakt een diagnose vaak ontzettend ingewikkeld. Een zenuw kan beschadigd zijn, klem zitten of ontstoken zijn. In alle drie de gevallen kan dit leiden tot ongelofelijk veel pijn. Zenuwpijn hoeft zich niet altijd op één plek te bevinden en kan op meerdere plaatsen in het lichaam tot uitdrukking komen, zoals soms bij diabetes (suikerziekte) het geval is. Neuropathische pijnklachten kunnen de hele dag door aanwezig zijn, maar kunnen ook in golven voorkomen. Wat vaststaat is dat een patiënt last zal hebben van een prikkende pijn, een brandende pijn, een pijnlijk koud gevoel, tintelingen, of een doof gevoel (6).
Wat is een neuroom?
Een neuroom is een goedaardige zwelling die voornamelijk ontstaat wanneer een zenuw beschadigd is. Zo’n zwelling wordt in de literatuur ook wel tumor genoemd, maar heeft in dit geval niets met kanker te maken. Het is puur de medische benaming voor een een zwelling. Je kan een neuroom het beste zien als een woekering van zenuwuiteinden. Als een zenuw beschadigd raakt, bijvoorbeeld door ongeval of operatie waarbij de zenuw (gedeeltelijk) is doorgesneden, een botbreuk, een injectie, een amputatie, of door het regelmatig afknellen van een zenuw, zal de zenuw zichzelf proberen te herstellen. Dit doet het helaas niet in een rechte lijn, de uitlopers van de zenuwcellen (de kleinere draadjes in de telefoonkabel) groeien individueel uit naar alle kanten zodat er op de plek van de zenuwbeschadiging een soort bolletje ontstaat. . Het is gelukkig lang niet altijd zo dat een patiënt met een beschadiging aan een zenuw een neuroom ontwikkelt; dit is slechts het geval in ongeveer 3 tot 5 procent van de patiënten met zenuwbeschadiging (7).
Wanneer is een neuroom pijnlijk?
Lang niet alle neuromen zullen leiden tot neuropatische pijn. Toch is het nog niet duidelijk waarom het ene neuroom wel pijnklachten geeft en het andere niet. We weten helaas nog te weinig over de exacte ontwikkeling van een neuroom en welke factoren meespelen in het ontstaan van zenuwpijn. In medisch-wetenschappelijke studies worden wel vermoedens uitgesproken over welke processen hieraan ten grondslag liggen, maar daar is nog steeds veel discussie over (8). Dit maakt een behandeling vaak moeilijk, aangezien de oorzaak van de pijnklachten lastig te bepalen is.
Invloed van een pijnlijk neuroom op het leven van een patiënt
Wanneer een neuroom voor zenuwpijn zorgt, kan dit het dagelijks doen en laten van een patiënt sterk beïnvloeden. Hoeveel last een pijnlijk neuroom veroorzaakt, verschilt per patiënt, maar een vast gegeven is dat de pijn vaak langdurig is. Zenuwweefsel is namelijk het langzaamst groeiende weefsel in het menselijk lichaam met soms maar 1 tot 2 millimeter per dag aan teruggroei na een letsel (9). Volledig herstel na een beschadiging van een zenuw kan dan ook maanden tot soms wel een jaar duren. Het is voor patiënten vaak lastig te accepteren dat hun pijnklachten niet zomaar zullen verdwijnen, zeker ook omdat de oorzaak van hun pijn niet altijd goed begrepen wordt door artsen.
Behandeling van een pijnlijk neuroom
Er zijn vele manieren waarop een arts een pijnlijk neuroom kan behandelen. Als eerste zal de arts de behandeling proberen waar de patiënt het minst last van heeft. In dit geval is dit het voorschrijven van algemene pijnstillers. Vaak werkt dit echter maar beperkt bij een pijnlijk neuroom en is het beter om te kiezen voor pijnstilling die meer gericht is op het verhelpen van zenuwpijn (10). Ook een injectie met corticosteroiden kan een aantal weken voor verlichting zorgen.
Het is belangrijk te beseffen dat deze medicatie het neuroom zelf niet zal oplossen; het vermindert enkel de symptomen. Het onderliggende probleem blijft daarmee bestaan. Als de klachten ondanks pijnstilling toch aanhouden zal er een operatie plaats moeten vinden door een plastisch chirurg. De manier om het neuroom weg te halen en de vorming van een nieuw neuroom tegen te gaan, kan sterk verschillen per land, ziekenhuis en zelfs per plastisch chirurg. Vaak zal er echter voor gekozen worden het losse uiteinde van de zenuw dat het neuroom achtergelaten heeft als het ware te begraven in een naburige spier (5). Hierdoor is er minder kans dat de zenuw opnieuw pijnklachten zal geven als deze een beetje uitgroeit.
Toekomstmuziek: onderzoek naar de beste behandeling van een pijnlijk neuroom
De medische wetenschap is het nog steeds niet eens als het gaat om de beste behandeling voor pijnlijke neuromen. Een nieuwe techniek binnen de plastische chirurgie is bijvoorbeeld het tegen de spier aan plaatsen van het losse zenuwuiteinde (11); het zenuwuiteinde wordt hierbij dus niet meer Ãn de spier begraven na het verwijderen van een pijnlijk neuroom, maar er tegenaan geplaatst. Zo krijgt de verplaatste zenuw de mogelijkheid naar andere zenuwen in de spier toe te groeien en is de kans groter dat de zenuwpijn volledig verdwijnt. Ook verkleint deze nieuwe veelbelovende methode het risico een pijnlijk neuroom zich opnieuw zal vormen (12).
Onderzoek naar de oorzaken van pijnlijke neuromen zal artsen in de toekomst hopelijk duidelijke handvatten gaan bieden om patiënten beter te kunnen behandelen. We zijn nog lang niet uitgediscussieerd over de beste behandelwijze van pijnlijke neuromen, maar stap voor stap ontrafelen we steeds meer geheimen van de werking van ons zenuwstelsel.
Met wilskracht en geduld zullen we in de toekomst veel meer patiënten met een pijnlijk neuroom kunnen verlichten van hun pijn. Hoewel de arts van morgen zal moeten sturen op het onderzoek van vandaag, zal de patiënt van vandaag kunnen sturen op het onderzoek van gister en er dus wellicht goed aan doen geen hoge hakken meer te dragen.
Over de gast auteurs Erik 't Jong en Noam Vogel doen onderzoek naar de functionaliteit van diagnostische zenuwtesten bij patiënten met een pijnlijk neuroom op de afdeling Plastische, Reconstructieve en Handchirurgie van het Erasmus MC.
Referenties:
1. van Hecke O, Austin SK, Khan RA, Smith BH, Torrance N. Neuropathic pain in the general population: a systematic review of epidemiological studies. Pain. 2014 Apr;155(4):654-662. doi: 10.1016/j.pain.2013.11.013. Epub 2013 Nov 26. Erratum in: Pain. 2014 Sep;155(9):1907. PMID: 24291734.
2. Lee MJ, Kim S, Huh YM, Song HT, Lee SA, Lee JW, Suh JS. Morton neuroma: evaluated with ultrasonography and MR imaging. Korean J Radiol. 2007 Mar-Apr;8(2):148-55. doi: 10.3348/kjr.2007.8.2.148. PMID: 17420632; PMCID: PMC2626779.
3. Zanetti M, Strehle JK, Zollinger H, Hodler J. Morton neuroma and fluid in the intermetatarsal bursae on MR images of 70 asymptomatic volunteers. Radiology. 1997 May;203(2):516-20. doi: 10.1148/radiology.203.2.9114115. PMID: 9114115.
4. Khan YS, Farhana A. Histology, Cell. 2022 May 8. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan–. PMID: 32119269.
5. Muzio MR, Cascella M. Histology, Axon. 2021 Nov 19. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan–. PMID: 32119275.
6. Finnerup NB, Kuner R, Jensen TS. Neuropathic Pain: From Mechanisms to Treatment. Physiol Rev. 2021 Jan 1;101(1):259-301. doi: 10.1152/physrev.00045.2019. Epub 2020 Jun 25. PMID: 32584191.
7. Stokvis A, Coert JH. Operatieve behandeling van pijnlijke neuromen [Operative treatment of painful neuromas]. Ned Tijdschr Geneeskd. 2011;155(18):A2592. Dutch. PMID: 22097392.
8. Lu C, Sun X, Wang C, Wang Y, Peng J. Mechanisms and treatment of painful neuromas. Rev Neurosci. 2018 Jul 26;29(5):557-566. doi: 10.1515/revneuro-2017-0077. PMID: 29306933.
9. Menorca RM, Fussell TS, Elfar JC. Nerve physiology: mechanisms of injury and recovery. Hand Clin. 2013 Aug;29(3):317-30. doi: 10.1016/j.hcl.2013.04.002. PMID: 23895713; PMCID: PMC4408553.
10. Liu Y, Kao DS. Nonsurgical Approaches to Neuroma Management. Hand Clin. 2021 Aug;37(3):323-333. doi: 10.1016/j.hcl.2021.04.001. PMID: 34253306.
11. Janes LE, Fracol ME, Dumanian GA, Ko JH. Targeted Muscle Reinnervation for the Treatment of Neuroma. Hand Clin. 2021 Aug;37(3):345-359. doi: 10.1016/j.hcl.2021.05.002. PMID: 34253308.
12. Lanier ST, Jordan SW, Ko JH, Dumanian GA. Targeted Muscle Reinnervation as a Solution for Nerve Pain. Plast Reconstr Surg. 2020 Nov;146(5):651e-663e. doi: 10.1097/PRS.0000000000007235. PMID: 33136966.
Comments